ارتودنسی دندان

ارتودنسی دندان روشی برای درمان کجی، نامرتبی و ناهنجاری های دندان است که  دارای روش هایی مثل ارتودنسی معمولی، سرامیکی، پشت دندانی و الاینر شفاف  است. متخصص ارتودنسی با توجه وضعیت دندان های شما هرکدام از این روش هارا  پیشنهاد می کند.

در درمان ارتودنسی دندان از وسیله ارتودنسی که معمولا در داخل دهان قرار  می گیرد استفاده می شود تا دندان ها یا فک ها در موقعیت مورد نظر قرار  بگیرند. یکی از رایج ترین وسیله های ارتودنسی که بسیاری از ما با آن آشنا  هستیم براکت یا همان سیم گرفتن دندان ها است که در آن به هر دندان قطعه  فلزی کوچکی چسبانده می شود و یک سیم فلزی به آن ها وصل می شود و به اصطلاح  دندان‌ها سیم کشی می شوند. اما این براکت که به آن براکت فلزی می‌گوییم  تنها یکی از انواع گوناگون وسیله های ارتودنسی است.

انواع وسیله های ارتودنسی چیست؟

• براکت: براکت ارتودنسی طراحی های مختلف دارد اما سیستم عملکرد همه آن ها به یک  صورت است. در سیستم براکت، نگین های براکت که به دندان ها چسبانده می شوند  نقش دستگیره را ایفا می کنند و سیم ارتودنسی این دستگیره ها را گرفته و  دندان ها را می کشد. انواع مختلف براکت عبارتند از براکت فلزی، براکت  سرامیکی، براکت پشت دندانی یا لینگوال.
•  الاینر شفاف یا اینویزیلاین: وظیفه این وسیله ارتودنسی مشابه براکت است یعنی دندان‌ها را به جایگاه  بهتری هدایت می کند اما در آن از هیچ قطعه فلزی استفاده نشده و تنها از  پلاستیک شفاف ساخته شده است تا در دهان نامرئی باشد.
• هدگیر: هدگیر ارتودنسی که بیشتر در گذشته رایج بوده است، وسیله ای است که بر روی  سر قرار می‌گیرد و از جلو به حلقه فلزی که دور دندان آسیاب انداخته شده است  و یا به بخشی از براکت متصل می شود. هدگیر خود انواع مختلف دارد که هر  کدام برای حل مشکل ارتودنسی خاصی استفاده می شوند.
• بایت پلیت: این وسیله ارتودنسی برای اصلاح مشکل اوربایت استفاده می‌شود. به این صورت  که اجازه نمی دهد فک بالا هنگام بسته شدن دهان بیش از حد پایین بیاید.
• ورسس و الاستیک:   فنر فورسس یا فورسوز فنر فلزی است که به براکت دندان های آسیاب بالا و  دندان های جلویی پایین وصل می شود تا موقعیت این دندانها نسبت به هم را  اصلاح کند. الاستیک حلقه کشی است که همانند فنر فورسس برای اصلاح موقعیت  دندان های بالا به دندان های پایین استفاده می شود.
• هربست: این وسیله در دوران رشد اسکلتی در کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود و به  همراستایی و اصلاح تناسب بین دندان ها و فکهای بالا و پایین کمک می کند. به  این ترتیب که رشد فک پایین را افزایش می‌دهد و جلوی رشد فک بالا را میگیرد  تا مشکل جلوزدگی فک بالا اصلاح شود.
• پهن کننده کام: پهن کننده کام که به آن وسیع کننده کام هم می‌گویند وسیله‌ ای برای پهنتر  کردن سقف دهان در سن رشد است تا فضای بیشتری در قوس دندانی ایجاد شود و  مشکل تنگی کام برطرف شود.
• نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر: این وسیله ارتودنسی پس از درآوردن براکت استفاده می شود تا دندان ها در جایگاه جدید خود تثبیت شوند و به موقعیت قبل برنگردند.
• فضا ساز یا جدا کننده ارتودنسی (Separator): این وسیله ساده در واقع یک قطعه پلاستیکی یا فلزی کوچک است که بین دو  دندان آسیابی که تنگاتنگ یکدیگر قرار گرفته اند، گذاشته می‌شود تا کمی بین  آنها فاصله ایجاد کند. هدف از ایجاد فاصله این است که بتوان حلقه فلزی لازم  برای سیستم براکت را دور دندان آسیاب انداخت.
• فضا نگهدار: این وسیله ارتودنسی که انواع گوناگون دارد برای حفظ طول قوس دندانی پس از  افتادن دندان شیری استفاده می‌شود تا جای کافی برای بیرون زدن دندان دائمی  باقی بماند.

انواع روش های ارتودنسی

۱. ارتودنسی معمولی یا ثابت

در روش ارتودنسی ثابت از براکت معمولی که همان براکت فلزی است استفاده می شود که متشکل از نگین های براکت به  تعداد دندان ها، سیم ارتودنسی، حلقه فلزی، حلقه کشی یا سیمی لیگاچور (در  سیستم خود لیگاچور دیمون نیازی به لیگاچور نیست) و گاهی اوقات حلقه های کشی  الاستیک است. به هر دندان یک نگین براکت چسبانده می شود. سپس سیم ارتودنسی  به نگین های براکت وصل می شود و به این ترتیب از سطح جلوی همه دندان ها  عبور می کند. این کار هم برای دندان های بالایی و هم برای دندان های پایینی  انجام می شود.

مزایا

• براکت فلزی بسیار محکم و مقاوم است و در مقایسه با روش های دیگر خیلی کمتر دچار شکستگی و آسیب می شود.
• براکت فلزی را می توان برای مشکلات ارتودنسی پیچیده به کار گرفت اما این قابلیت در روش های دیگر وجود ندارد.
• هزینه درمان ارتودنسی با براکت فلزی کمتر از روش‌های دیگر است.
• متداول ترین روش درمان ارتودنسی در حال حاضر، براکت فلزی است.

معایب

در  درمان ارتودنسی با براکت فلزی باید آمادگی ظاهر فلزی و سیم کشی دندان ها  را داشته باشید این مشکل در روش‌های دیگر ارتودنسی وجود ندارد‌.

۲. ارتودنسی سرامیکی

در این روش از براکت سرامیکی که همان اجزاء براکت فلزی را دارد استفاده می شود با این تفاوت که به جای  نگین های کوچک فلزی، نگین های کوچک سرامیکی یا پلاستیکی که سفید رنگ یا  شفاف هستند به دندانها چسبانده می شوند. بنابراین براکت سرامیکی تقریبا  نامرئی است. همچنین به جای سیمی با رنگ نقره ای، از سیم سفید رنگ استفاده  می شود.

مزایا

براکت سرامیکی به دلیل رنگ سفید یا شفاف از نظر زیبایی مطلوب است و کمتر نگران بد شدن ظاهر دندانها و لبخند خواهید بود.

معایب

• براکت سرامیکی شکننده تر از براکت فلزی است بنابراین امکان شکستن آن و نیاز به ترمیم و مراجعه به ارتودنتیست بیشتر است.
• هزینه براکت سرامیکی بیشتر از براکت معمولی است.
• اگر مراقب بهداشت دهان نباشید ممکن است براکت تغییر رنگ پیدا کرده و زیبایی خود را از دست بدهد.

۳. ارتودنسی پشت دندانی

در  این روش براکت پشت دندان ها قرار میگیرد که از براکت های مخصوص  پشت  دندانی استفاده می کنند در واقع همان سیستم براکت فلزی است که به سطح پشتی  دندان ها یعنی همان سطحی از دندان که روبه زبان قرار دارد متصل می شود. از  آنجایی که سطح پشتی دندانها با سطح جلویی آنها تفاوت زیادی دارد برای براکت  پشت دندانی، باید سیستم براکت به صورت اختصاصی برای بیمار ساخته شود.

مزایا

این  سیستم براکت به سطح پشتی دندانها چسبانده می‌شود پس در هنگام صحبت کردن،  خندیدن یا باز کردن دهان دیده نمی شود. از این رو زیبایی لبخند تحت تاثیر  قرار نمی گیرد. این ویژگی برای بسیاری از افراد اهمیت دارد.

معایب

• نصب براکت و تنظیم آن به دلیل دسترسی سخت تر ارتودنتیست به آن، زمان بیشتری می‌برد و معمولاً هزینه بیشتری دارد.
• این سیستم براکت به صورت سفارشی ساخته می‌شود پس هزینه آن بیشتر از براکت فلزی و یا حتی براکت سرامیکی است.
• از  آنجایی که براکت به سطحی از دندان چسبانده شده که رو به زبان قرار دارد،  عادت کردن زبان به موقعیت جدید و تلفظ حروف و صداها با مشکل مواجه می شود و  مدتی طول می کشد یاد بگیرید با براکت پشت دندانی راحت و درست صحبت کنید.  این کار نیاز به تمرین بیشتری در مقایسه با سیستم های دیگر براکت دارد.
• تمیز کردن دندان ها ممکن است کمی سخت تر باشد چون دسترسی مسواک به سطح پشتی دندانها دشوارتر است.

۴. ارتودنسی الاینر شفاف

درمان  ارتودنسی با این پلاک پلاستیکی بیرنگ اندکی متفاوت است چرا که در آن خبری  از نگین های براکت و سیم ارتودنسی نیست. الاینر یک پلاک کامل است که  دندان‌ها را در بر می‌گیرد و به آنها نیرو وارد می‌کند تا دندان ها را به  جایگاه خاصی برساند. هر دو هفته یک بار باید این الاینر را با الاینر جدیدی  عوض کنید.

مزایا

• مهمترین مزیت این روش، بی رنگ بودن کل وسیله ارتودنسی است. از این رو به این روش درمان ارتودنسی، ارتودنسی متحرک و نامرئی هم می‌گویند. هنگامی که الاینر در دهان قرار می گیرد کسی متوجه  وجود آن نمی شود. بنابراین نگرانی از بابت بد شدن زیبایی دهان وجود ندارد.
• مزیت دیگر این روش آن است که این وسیله به دندان‌ها چسبانده نمی شود و در واقع بر خلاف براکت، ثابت نیست.
• اگر  چه این برای بسیاری از افراد یک مزیت مهم به شمار می‌آید چون هر زمانی که  بخواهند می‌توانند آن را در بیاورند، برای برخی افراد ایراد به شمار می‌آید  چرا که نمی توانند دقت و توجه کافی در استفاده منظم از الاینر داشته باشند  و ممکن است که دائماً فراموش کنند الاینر را در دهان بگذارند و در نتیجه  دستاوردی نخواهند داشت.
• تمیز کردن دندان ها با این وسیله راحت تر است چون تنها کافیست الاینر را از دهان در بیاورید.

معایب

• همان طور که گفته شد ثابت نبودن آن می تواند یک اشکال به حساب بیاید.
• ایراد  دیگر این روش، هزینه بالاتر آن است. هر دو هفته یکبار باید الاینر جدیدی  استفاده کنید و الاینر قبلی دیگر قابل استفاده نیست چون دندان ها حرکت کرده  اند و در موقعیت جدیدی قرار گرفته اند.
• درمانهای پیچیده را نمی‌توان با الاینر شفاف انجام داد.
• هر بار موقع تمیز کردن دهان باید الاینر را هم در بیاورید و جداگانه تمیز کنید.

معایب و مشکلات درمان ارتودنسی دندان

درمان  ارتودنسی برای زیبایی و سلامت دندان ها و دهان و ساختارهای اطراف آن ها  لازم است و فواید زیادی برای آن می توان برشمرد اما لازم است در مورد  معایب، محدودیت ها و مشکلات آن نیز آگاهی داشته باشید:

• کسانی  که درمان ارتودنسی انجام می دهند بیشتر دچار پوسیدگی دندان و عفونت لثه می  شوند. چرا که تمیز نگه داشتن تمامی سطوح دندان ها در حالی که براکت به  آنها چسبیده است سخت تر می باشد. این باعث می شود بخش هایی از دندان ها خوب  تمیز نشود و پلاک و باکتری ها در آن جمع شوند. در نتیجه پوسیدگی دندان و  عفونت لثه اتفاق می افتد.
• ممکن است پس از درآوردن براکت متوجه شوید  دندان، لکه های سفید دارد. این لکه ها بخشهایی هستند که مواد معدنی از  دندان جدا شده است. با دقت بیشتر در حفظ بهداشت دهان می‌توان جلوی این  مشکلات را گرفت.‌
• در طی درمان ارتودنسی، به دندان ها فشار وارد می  شود تا حرکت کنند. در این فرایند ممکن است ریشه برخی از دندان ها تحت فشار  وارد شده، باز جذب شده و کمی تحلیل بروند. این معمولاً مشکلی برای ثبات و  سلامت دندان به وجود نمی آورد اما در موارد نادر ممکن است باعث لق شدن  دندان شود.
• سختی استفاده از وسیله های دهانی ارتودنسی باعث می شود  برخی از بیماران در استفاده از وسیله های ارتودنسی غیر ثابت یا متحرک،  همکاری لازم را نداشته باشند در نتیجه به دستاورد دلخواه نمی رسند.
• پس  از پایان درمان ارتودنسی با براکت باید از وسیله دیگری به نام نگهدارنده  ارتودنسی یا ریتینر استفاده شود تا دندان ها عقب گرد نکنند و در جای خود  ثابت بمانند. چون مدتی طول می کشد که استخوان اطراف دندان سخت شده و دندان  را ثابت نگه دارد، در این مدت اگر از ریتینر استفاده نشود ممکن است دندانها  دوباره حرکت کرده و به موقعیت پیشین بازگردند.

 آیا ارتودنسی دندان درد دارد؟

خود فرآیند گذاشتن براکت در دهان دردی ندارد اما تا چند روز اول در اثر فشاری  که به دندان‌ها وارد می شود، حساسیت یا درد دندان‌ها تجربه می‌شود. همچنین  هر بار که برای تنظیم براکت، به دکتر مراجعه می‌کنید و سیم براکت سفت می  شود، تا چند روز ممکن است درد یا ناراحتی در دهان داشته باشید.

برای برطرف شدن درد می توانید از مسکن های معمولی استفاده کنید. همچنین شستشوی دهان با محلول آب نمک به کاهش درد کمک می کند.